ابزارهای پی اچ پی، FI، جعبه ساخت و PHP/FI

پی اچ پی که امروز همه آن را می شناسیم در واقع نسخه موفق محصولی به نام PHP/FI است. در سال ۱۹۹۴ توسط رسموس لردورف (Rasmus Lerdorf) ساخته شد. اولین پی اچ پی مجموعه ای ساده از CGI (Common Gateway Interface) بود که به زبان برنامه نویسی سی (C) نوشته می شد. در ابتدا رسموس پی اچ پی را برای مشاهده تعداد بازدید کننده های روزمه آنلاین ساخت و آن را ابزار صفحات وب شخصی (Personal Home Page Tools) نامید که به اختصار ابزار پی اچ پی (PHP Tools) گفته می شد. بعد از گذشت مدتی، عملکردهای بیشتری نیاز بود؛ بنابراین رسموس ابزار پی اچ پی را بازنویسی کرد و محصولی بزرگتر و قوی تر ساخت. مدل جدید می توانست با پایگاه داده تعامل داشته باشد و به کاربر امکان توسعه برنامه های وب پویا مانند کوئست بوک ها (guestbooks) را فراهم آورد.

در ژوئن ۱۹۹۵، رسموس کد منبع پی اچ پی را برای دسترسی عموم منتشر کرد که به توسعه دهندگان اجازه داد از آن به شکلی که نیاز دارند استفاده کنند. این کار به کاربران امکان داد و در واقع آنها را تشویق کرد که باگ های موجود در کد را رفع نمایند و آن را بهبود بخشند.

 در سپتامبر همان سال، رسموس پی اچ پی موقتا از پی اچ پی گذر کرد و در واقع نام پی اچ پی را حذف کرد. ابزارها را مفسر فرم ها FI (Forms Interpreter) نامید. محصول جدید عملکرد های اساسی پی اچ پی که ما امروز می شناسیم، را داشت. متغیرهای مشابه پرل (Perl) ، تفسیر اتوماتیک متغیرهای فرم ها و سینتکس های تعبیه شده HTML را داشت. خود سینتکس مشابه پرل اما محدودتر و ساده تر بود. در واقع، برای ادغام کد در فایل HTML توسعه دهندگان مجبور بودند از دستورات HTML استفاده نمایند. با اینکه این روش چندان دلچسب نبود اما FI به رشد خود ادامه داد و به عنوان یک ابزار CGI مورد قبول قرار گرفت. البته هنوز جایگاه یک زبان برنامه نویسی را نداشت. این موضوع در اکتبر سال ۱۹۹۵ تغییر یافت. رسموس یک بازنویسی کامل از کد را منتشر کرد و دوباره نام پی اچ پی را استفاده نمود. نام کامل این کد جعبه ساخت صفحات خانگی شخصی (Personal Home Page Construction Kit) و با توجه به اینترفیس اسکریپت نویسی پیشرفته، اولین ورژن پی اچ پی امروز بود. عمدا طوری طراحی شده بود که مشابه ساختار زبان سی باشد تا توسعه دهندگان آشنا با سی، پرل و زبان های مشابه به راحتی بتوانند آن را استفاده کنند. تا این مرحله ابزارهای منتشر شده محدود به یونیکس (UNIX) و سیستم های پوسیکس (POSIX) بود و امکان انتشار آن برای ویندوز ان تی (Windows NT) بررسی می شد.

 در آپریل ۱۹۹۶، کد تغییر عظیم دیگری یافت. با ادغام نام های ورژن های پیشین رسموس PHP/FI را منتشر کرد. این ورژن پی اچ پی را از یک ابزار به یک زبان برنامه نویسی تغییر داد و باعث تکامل پی اچ پی شد. قابلیت پشتیبانی از DBM، mSQL، پایگاه داده های Postgres95، کوکی ها، توابع تعریف شده توسط کاربر و امکانات دیگر را داشت. در ژوئن همان سال، نسخه ۲٫۰ PHP/FI انتشار یافت. نکته جالب این است که فقط یک نسخه کامل از PHP 2.0 وجود داشت. وقتی که در نوامبر ۱۹۹۷ از نسخه بتا به اصلی ارتقا یافت، موتور تجزیه گر اصلی به طور کامل بازنویسی شد.

 با این که عمر توسعه کوتاهی داشت، اما در دنیای تازه توسعه وب در حال رشد بود. در سال های ۱۹۹۷ و ۱۹۹۸، PHP/FI چند هزار کاربر در دنیا داشت. یک تحقیق نت کرفت (Netcraft) در ماه می ۱۹۹۸، نزدیک ۶۰۰۰۰ دامنه که از هدری با عنوان PHP استفاده می کردند و سرور های وب آن را نصب کرده بوند شناسایی شدند. در آن زمان این عدد یک درصد از کل دامنه های موجود در اینترنت بود. با وجود این ارقام تحسین برانگیز، اما بلوغ PHP/FI محکوم به شکست بود؛ چرا که توسعه دهندگان داوطلب کمی بر روی آن کار می کردند و به طور عمده توسط یک شخص توسعه و بهبود می یافت.

 

 نمونه ای از کد PHP/FI

 

<!–include /text/header.html–>

 

<!–getenv HTTP_USER_AGENT–>

<!–ifsubstr $exec_result Mozilla–>

Hey, you are using Netscape!<p>

<!–endif–>

 

<!–sql database select * from table where user=’$username’–>

<!–ifless $numentries 1–>

Sorry, that record does not exist<p>

<!–endif exit–>

Welcome <!–$user–>!<p>

You have <!–$index:0–> credits left in your account.<p>

 

<!–include /text/footer.html–>

 

PHP 3

پی اچ پی ۳ اولین ورژن مشابه پی اچ پی امروزه بود. اندی گوتمنز (Andi Gutmans) و زیو سوراسکی (Zeev Suraski) هنگام کار روی یک پروژه دانشگاهی متوجه شدند که PHP/FI 2.0 برای توسعه یک برنامه تجارت الکترونیک ناقص و محدود است. به همین دلیل در سال ۱۹۹۷شروع به بازنویسی کامل از تجزیه گر آن کردند. به صورت آنلاین با رسموس ارتباط برقرار کرده و در مورد ویژگی های موجود و توسعه نسخه پی اچ پی خودشان بحث و گفتگو کردند. با هدف بهبود موتور تجزیه گر و ساختار PHP/FI موجود، اندی، رسموس و زیو بر روی همکاری برای ساخت یک زبان برنامه نویسی جدید و مستقل، موافقت کردند. این زبان جدید تحت یک نام جدید بدون القای حس محدودیت استفاده شخصی که نام PHP/FI داشت منتشر شد. برای آن نام ساده پی اچ پی را انتخاب کردند. با مفهوم اینکه مخفف انعکاسی عبارت Hypertext Preprocessor است.

 بزرگترین مزیت پی اچ پی ۳ امکان توسعه پذیری آن بود. علاوه بر فراهم آوردن اینترفیس برای پایگاه داده های متعدد، پروتکل ها و APIها، ویژگی توسعه پذیری یک زبان برنامه نویسی توسعه دهندگان زیادی را به خود جذب کرد که ماژول های مختلفی ساختند. این ویژگی کلید اصلی موفقیت پی اچ پی ۳ بود. ویژگی های مهم دیگر پی اچ پی ۳، پشتیبانی از برنامه نویسی شی گرا (object-oriented programming) و سینتکس زبان بسیار قدرتمند بود.

 در ژوئن سال ۱۹۹۸، با پیوستن توسعه دهندگان زیادی به پی اچ پی و همکاری با آن، پی اچ پی ۳ از سوی تیم توسعه آن نسخه موفق رسمی PHP/FI 2.0 اعلام شد. توسعه فعال PHP/FI 2.0 که از نوامبر سال پیش محدود شده بود، حال به طور رسمی خاتمه یافت. بعد از نه ماه تست باز عمومی، توزیع رسمی PHP 3.0 اعلام شد. تا قبل از توزیع روی بیش از ۷۰۰۰۰ دامنه در دنیا نصب شده بود و دیگر محدود به سیستم عامل های پوسیکس نبود. درصد کمی از دامنه هایی که پی اچ پی بر روی آن نصب بود روی سرورهایی با ویندوز ۹۵، ۹۸ و NT و مکینتاش (Macintosh) کار می کردند. پی اچ پی ۳ به طور تقریبی روی ده درصد از وب سرورهای اینترنت نصب شده بود.

 

PHP 4

در زمستان ۱۹۹۸، مدتی بعد از انتشار رسمی پی اچ پی ۳، اندی گوتمنز و زیو سوراسکی کار روی بازنویسی هسته پی اچ پی را شروع کردند. هدف طراحی، بهبود کارائی برنامه های پیچیده و ماژول های کد پی اچ پی بود. این برنامه ها توسط ویژگی های جدید و پشتیبانی پی اچ پی ۳ برای پایگاه داده ها و API ها ممکن شده بود اما پی اچ پی ۳ برای مدیریت چنین برنامه های پیچیده ای طراحی نشده بود.

 موتور جدید، با نام موتور زند (Zend Engine) که ترکیبی از اسم کوچک زیو و اندی بود، به این اهداف طراحی رسید و برای اولین بار در اواسط سال ۱۹۹۹ معرفی شد. پی اچ پی ۴، براساس این موتور و همراه با چند ویژگی اضافی جدید به طور رسمی در ماه می سال ۲۰۰۰، تقریبا دو سال بعد از نسخه قبلی خود، توزیع یافت. علاوه بر کارائی بهبود یافته در این ورژن، پی اچ پی ۴، امکانات جدیدی مانند پشتیبانی از وب سرورهای متعدد، نشست های HTTP، بافر خروجی، مدیریت امن ورودی های کاربر و ساخت زبان های جدید اضافه کرده بود.

 

PHP 5

بعد از روند توسعه طولانی و چندین نسخه غیررسمی، پی اچ پی ۵، در ماه جولای سال ۲۰۰۴ ، منتشر شد. این نسخه جدید با هسته ی جدید ، موتور زند ورژن ۲٫۰ ، مدل شی جدید و چندین ویژگی جدید همراه است.

 تیم توسعه پی اچ پی، از تعداد زیادی توسعه دهنده و همچنین کسانی که بر روی پروژه های مرتبط با پی اچ پی کار می کنند، تشکیل شده است. پروژه هایی مانند پرل، پیسل (PECL) و داکیومنت سازی و زیرساخت شبکه روی صدها وب سرور در شش نقطه جهان. براساس آمارهای سالهای قبل، می توان حدس زد که پی اچ پی اکنون روی صدها میلیون دامنه اینترنت نصب شده اند.

 

منبع